जे जे उत्तम ...

आजची नवी पिढी फार फार विचारी आहे. भविष्यवेधी दृष्टिकोन असलेली अशी तरुण मुलामुलींची टोळकी पाहिली की सगळेजण स्तुतीसुमने उधळतात. जुन्या पिढीच्या संकुचित मनोवृत्तीचा त्यांनी केव्हाच त्याग केला आहे. माझे घर, माझे कुटुंब, माझे आयुष्य या संकल्पना त्यांच्यासाठी त्याज्य आहेत. "हे विश्वची माझे घर.." हे तत्वज्ञान त्यांनी आपलेसे केलेले आहे. 

जे जे उत्तम - उदात्त उन्नत । महन्मधुर ते ते  ।।

अशा तत्त्वज्ञानाने भारलेले लोक आहेत. मी उत्तम तेच बोलेन, माझे विचार नेहमीच उदात्त असतील आणि मी नेहमीच उन्नत तेच कार्य करेन अशी जणू या सर्वांनी शपथच घेतली आहे. अहोरात्र ते फक्त दुसऱ्या कुणाला कशी आणि किती मदत करता येईल याच विचारात गर्क असतात. त्यांची प्रत्येक कृती समाजहितासाठीच असते. स्वार्थाचा लवलेशही अशा समाजसेवी मंडळींच्या मनामध्ये नसतो. त्यांच्या अशा महान विचारांचा परीसस्पर्श ते माझ्यासारख्या स्वार्थी आणि संकुचित मनोवृत्तीच्या व्यक्तींना घडवतात. कारण तेच.. माझी वाईट विचारांपासून सुटका होऊन इतरांची सेवा करण्याच्या पुण्यदायी कार्यात सहभागी व्हावे ज्या योगे माणूस म्हणून माझी उन्नती व्हावी असा एकमेव उदात्त हेतू. 

"शेअरिंग इज केअरिंग, मिनिमालिस्ट जीवनपद्धती, कोलिव्हिंग, सामाजिक कर्तव्य" इत्यादी संकल्पनांची मला ओळख व्हावी म्हणून ते समाजसेवक सतत प्रयत्नशील असतात. माझ्या घरात सर्व सुखसोयी असताना त्याचा उपभोग फक्त मी आणि माझ्या कुटुंबीयांनी घेणे योग्य नाही. अनेक विद्यार्थी आहेत, नोकरदार आहेत, कौशल्य विकास किंवा कलेची साधना करण्याकरता आलेले लोक आहेत त्यांना मी माझे घर वापरायला देणे माझे कर्तव्य आहे. तसे न केल्यास माझी स्वार्थी वृत्ती दिसून येणारच. माझे घर वापरू पाहणारे लोक काही निराधार, बेघर वगैरे नाहीत बरं का. त्यांना त्यांची घरेदारे आहेत ( ते ती घरे कुणाबरोबर शेअर करतात का माहिती नाही) पण त्यांच्या कार्याला सोयीस्कर नाहीत हो. आता हेच बघा ना... माझ्या घरात इतकी सारी मंडळी सुखेनैव वावरतात.. पण त्यामुळे स्वच्छतेचा बोजवारा उडतो त्याचे काय? माझ्या घरी काहीपण चालून जाते पण असे त्यांच्या घरी कसे चालेल? इतक्या सगळ्या तऱ्हेवाईकांच्या वावरण्याने माझ्या घराची अगदी रेल्वे स्टेशनवर असलेली वेटिंगरूम झालेली आहे. कुणीही यावे प्रातर्विधी उरकावेत,आंघोळीपांघोळी कराव्यात, खाणेपिणे करावे, झोप काढावी. टी.व्ही, कंप्यूटर, मोबाईल फोन वापरावेत, माझ्या घरातले टॉवेल्स, रुमाल, सपाता इतकेच नाही तर कपडे, प्रसाधने देखील वापरावेत (कारण घरून निघताना उगीच या सगळ्या सामानाचे ओझे कशाला बाळगायचे? माझ्या घरात सगळे असतेच ना?) जरूर पडली तर माझ्या कपाटाचे कुलूप (डुप्लिकेट किल्ल्या वापरून) उघडावे आणि त्यात ठेवलेल्या पर्स मधल्या थोड्याफार बंद नोटा घ्याव्यात काही नाणी उचलावीत. आता इतकेसे घेतले तर त्यामुळे माझे फार काही नुकसान तर होत नाही ना? आणि म्हणतात ना, "वाटून घेतल्याने धन वाढते". 

मला दानधर्म करण्याची आयती संधी ते उपलब्ध करून देतायत हे माझ्यावर त्यांचे उपकारच आहेत ना? लोकसेवेचे पुण्य मला लाभते, तो तर माझा फायदाच आहे. त्याकरता थोडीफार गैरसोय सहन करावी लागली तर त्यात तक्रार करण्यासारखे आहे काय? मी, माझे , माझ्यासाठी अशा संकुचित विचारांनी मी आत्मिक उन्नतीपासून वंचित राहते आहे. मला माझ्या या अज्ञानाच्या गर्तेतून बाहेर काढण्याकरता हे सारेजण सरसावले आहेत. 

माझ्या घरातील प्रत्येक वस्तू या लोकांनी हाताळलेली आहे. आणलेल्या वस्तूचे मूळ रूप पार बदलून टाकले आहे. त्याला निरनिराळे (व्हल्गर) आकार, रंग, रूप दिलेले आहेत. मी माझ्याकरता खरेदी केलेल्या वस्तू हे लोक आपुलकीने वापरतात, त्यात त्यांना हवे तसे बदल करतात. माझे घर आणि घरातल्या वस्तू त्यांना त्यांच्याच वाटतात. माझी आवड निवड काही उच्चं दर्जाची नाही, मी अडाण्यासारखी काहीच्या काही वस्तू खरेदी करते.. मग हे कुशल कारागीर पुढे सरसावतात. त्यांचा हेतू महान असतो. मी खरेदी केलेल्या वस्तू आपल्याकरता आहेत असे मानून ते त्यांची नव्याने जडणघडण करतात.. मग त्यावर आपले सही शिक्के उमटवतात. आपल्या मागून येण्याऱ्या पुढच्या बॅचला त्या वस्तू नीट वापरता याव्यात म्हणून त्यावरच सूचना लिहून ठेवतात. किती ती दूरदृष्टी? इतरांच्या सोयीचा विचारच ते करत असतात ना? 

मला कसे कपडे वापरावेत ते समजत नाही. त्यामुळे टेलर मंडळी माझ्याकरता त्यांचे कौशल्य पणाला लावतात. माझ्या नव्याकोऱ्या कपड्यावर आल्टरेशन क्लासेस चालवले जातात. त्यात काहीवेळा माझे कपडे दुसऱ्याच कुणाच्या तरी मापाचे होतात (चुकून बरं का) मग आता ते माझ्या उपयोगाचे नाहीत म्हणून कुणालातरी वापरायला देतात... वाया कशाला घालवायचे काही ? सस्टेनेबल लाइफस्टाइल का काही तरी म्हणतात बाई ..  मला काही ते समजत नाही, मी काही त्यांच्याप्रमाणे स्मार्ट नाही. 

इथे आजकाल अनेक स्वयंसेवी समाजसेवा करणारे गट कार्यरत असतात. ते गरजूंना 'सर्वकाही' उपलब्ध करून देतात. आता ते 'सर्वकाही' आकाशातून पडत नाही ना? त्याकरता त्यांना माझ्या घराचा वापर करावा लागतो.. केवळ निःस्वार्थ हेतूसाठी. गरजूकरता कपडे, विश्रांतीची जागा, अल्पोपहार, थोडेफार मनोरंजन, कलासाधना आणि कौशल्य विकासाकरता जागा आणि साधने इत्यादी सर्वकाही माझ्या घरातून त्यांना मिळते. या सर्व गुणीजनांच्या अस्तित्वाने माझे घर, मंदिर झाले आहे. इथे येणारे टेलर (ते स्वतःला क्रिएटिव्ह फॅशन डिझायनर म्हणवतात) माझ्या घरातील प्रत्येक कपड्याचे रंग, रूप, आकार, मोजमापे इत्यादी सर्व बदलून टाकतात. (सांगण्यासारखे बरंच आहे पण एक आठवले -- माझ्या घरी असलेले टॉवेल, चादरी, सतरंज्या, कार्पेट इत्यादी या मंडळींनी हाताळ लेले आहेत. टॉवेलची रुंदी कमी करून त्याला सर्व बाजूंनी जाड, दोरखंडाप्रमाणे कडा केलेल्या आहेत ज्या भयंकर टोचतात. त्यावर एक विद्रूप, बटबटीत आणि खरखरीत पट्टी तयार केली आहे.. कदाचित तिथली सर्व सूत काढून घेऊन. त्यामुळे ते दिसते घाणेरडे आणि वापरायला त्रासदायक झालेले आहे. हे एक उदाहरण आहे. असे प्रकार अगदी काचेच्या बरण्यांपासून ते केरभरण्याच्या सुपापर्यंत प्रत्येक वस्तूबाबत केलेले आहेत.) मी अडाणी, मागासलेली बाई.. त्यामुळे मला ते कपडे ओंगळ वाटतात.पण ते तसे नसतात बरं का. माझ्या मिडिऑकर आवडीनिवडीतून आलेले कपडे अत्याधुनिक फॅशनेबल क्लोदिंगमध्ये रुपांतरीत झालेले असतात. आणि हे फक्त माझ्याच  नाही तर माझ्या घरातील सर्व सदस्यांबाबत घडते आहे. पण सगळ्यांचा स्वभाव माझ्याप्रमाणे तक्रारखोर नसल्याने मीच फक्त बोलते. 

काही समाजसेवक गरीब गरजूंना अल्प दरात केशकर्तन करून देतात. त्यामुळे माझ्या घराला केशकर्तनालयाचे रूप येते पण त्यात काही विशेष नाही... किती महान कार्य घडते आहे? या समाजसेवकांना केशकर्तनाचे प्रात्यक्षिक दाखविण्याकरता आणि निरनिराळ्या हेअरस्टाइली कशा दिसतील हे अजमावण्याकरता माझा मॉडेल म्हणून वापर केला जातो. गेले कित्येक महिने माझे केस, एखाद्या उत्तरप्रदेशातून आलेल्या दूधविक्री करणाऱ्या भय्याप्रमाणे कापलेले आहेत. थोडेही वाढू देत नाहीत. चुकून जरा लांबी वाढलेली वाटली तर पुंजके करून लहान लहान गोगलगायीसारखे (ओंगळ) आकार देतात. आणि हे कर्मवीर माझ्या रडण्या, ओरडण्याकडे साफ दुर्लक्ष करतात... कारण त्यांचे ध्येय महान असते.. कसबी केशकर्तक त्यांना घडवायचे असतात. 

काही शिकाऊ रंगभूषाकार (मेकअप आर्टिस्ट म्हणे .. हं !) माझा वापर त्यांच्या विकृत कल्पना कशा दिसतात ते बघण्याकरता मॉडेल म्हणून करतात. त्यामुळे माझा चेहरा विद्रूप झालेला आहे, त्यांच्या प्रयोगापायी चेहऱ्यावर काळे डाग दिसतात ... भिवयांना पांचट आकार देतात, अर्ध्या अर्ध्या कापून ठेवतात. काहीवेळा तर मला बुरखा घेऊन वावरावे लागेल की काय असे वाटते. पण या प्रयोगशील जनतेचे मेंटॉर्स खूप निग्रही आहेत. असे लहानसहान अडथळे त्यांना थांबवू शकत नाही. 

माझ्या प्रकृतीवर खूप वाईट परिणाम झालेला आहे. सततच्या वेदना, आजारपणे सहन करणे हेच माझे आयुष्य  झालेले आहे. आणि ज्यांच्यामुळे मला हे सहन करावे लागते ती अतिशय निलाजरी आणि कृतघ्न माणसे आहेत. जिच्यावर प्रयोग करून ते कौशल्यविकास आणि ज्ञान संवर्धन करीत आहेत, तिच्याविषयी कणभरही सहानुभूती त्यांना नाही. उलट मी तक्रार सांगते म्हणून माझी टिंगल टवाळी केली जाते, मी विरोध करते म्हणून सगळे मिळून मला त्रास देतात. मला माझ्या आयुष्यातील लहानसहान गरजा (उदा. कपडे, चष्मा, औषधोपचार वगैरे) पूर्ण करण्याकरता झगडावे लागते, त्रास आणि अवहेलना सोसायला लागतात. त्यांना माझे घर, पैसे हवे असतात परंतु माझा ते तिरस्कार करतात. माझे नुकसान व्हावे, मला मनस्ताप व्हावा हाच त्यांचा  हेतू असतो आणि त्यांचा कळप खूप मोठा असल्याने माझी बाजू  सत्याची आणि न्यायाची असूनही माझ्याच नशिबी शिक्षा भोगणे येते. अन्याय करणारे खोटारडे लोक मोकाट फिरतात आणि त्यांच्या दहशतीमुळे माझे आयुष्य अवघड झालेले आहे.  

गेले अनेक दिवस (किमान महिनाभर) मला लंगडत चालावे लागते आहे, माझ्या एका पायामधे (अगदी कमरे पासून) पराकोटीच्या वेदना होत आहेत. 

त्या आधी कानाचे दुखणे झाले. कसलेतरी इन्फेक्शन होते म्हणे. भरपूर खर्च आला, वेदना तर असह्य होत होत्या. ईएनटी डॉक्टरने माझ्या कानातून कापसासारखे, पण काळ्या रंगाचे काहीतरी काढले. त्याकरता दोन तीन वेळा तिथे जावे लागले. जवळपास महिनाभर चालले ते प्रकरण. मला एका कानाने ऐकू येत नव्हते... अजूनही तो कान पूर्णपणे ठीक नाही... आत मध्ये काहीतरी असावे असे मला वाटते आणि कान दुखत असतो. 

बऱ्याचवेळा माझी जीभ खरवडल्यासारखी वाटत असते. किंवा खूप गरम चहा प्यायला की जीभ भाजते तसे काहीसे सतत वाटत असते.  तिखट मिठामुळे प्रचंड आग आग होते, इतकेच काय गरम चहासुद्धा पिता येत नाही. दातातून मधेच रक्त येते आणि दात दुखतात. गालाला आतून काहीतरी खरचटल्याप्रमाणे वाटत असते, बोलताना.. अगदी पाणी पिताना देखील वेदना होतात. जिभेच्या वर असलेल्या जबड्याचा भाग (ज्याला मराठीमध्ये टाळू म्हणतात) खरवडल्याप्रमाणे दिसतो आणि गरम अथवा तिखट, मीठ लागल्यास आग होते. काही वेळा जेवण म्हणजे शिक्षा वाटते मला. 

सध्या माझ्या डोळ्यांवर प्रयोग चालू आहेत बहुदा. डोळे दुखत असतात, वाचन नाहीच पण साधे समोर बघणे देखील जमत नाही, डोळे आतून खाली ओढल्यासारखे वाटत असते. प्रयत्नाने स्थिर नजरेने पाहण्याचा प्रयत्न केला तर वेदना होतात (डोळ्यांच्या आत मध्ये) आणि सतत पाणी येत असते. बराच काळ डोळे मिटून बसून राहणे इतकेच मी करू शकते. (काही काळापूर्वी याच लोकांनी माझ्या चष्म्याच्या फ्रेमला चित्रविचित्र आकार आणि रंग दिला होता आणि फ्रेमच्या काड्यांवर काहीतरी लिहून ठेवले होते. इतकेच नाही तर माझ्या वाचण्याच्या चष्म्याच्या काचा (लेन्सेस) बदललेल्या होत्या. थोडावेळ चष्मा लावून वाचले की पुढचे दोन दिवस डोके आणि डोळे दुखत राहायचे. चष्मा तपासला तेव्हा त्याच्या काचांचा(लेन्सेस) नंबर (पॉवर) वेगळाच होता. (माझ्याकडे मूळ चष्म्याच्या नंबरचे कार्ड होते म्हणून लक्षात आले.)

 

माझ्या अडचणी, वेदना आणि मनस्तापाला अंत नाही आणि वाईट हे आहे की त्याबद्दल कुणालाही खंत नाही. द्रौपदीचे वस्त्रहरण एकदाच झाले आणि महाभारत घडले. माझे वस्त्रहरण अनंत वेळा होते पण ते निमूटपणे सहन करण्यावाचून माझ्याकडे अन्य पर्याय नाही. "जे जे घडेल.. ते ते सोशीत जावे" हेच माझे नशीब....