तेच ते आणि तसंच ते ....

स्वार्थ माणसाला अंध करतो असे म्हणतात. मग तो स्वार्थ कशाचाही असू शकेल. सत्ता मिळविण्याचा, मिळवलेली सत्ता टिकविण्याचा, मानसन्मान, उच्च पदे मिळविण्याचा, धनसंपत्ती मिळविण्याचा इतकेच काय लोकांनी सतत त्यांचेच गुणगान गावे असाही स्वार्थ असू शकतो. स्वार्थाचा कली एकदा शिरला की तो माणूस 'माणूस' राहात नाही, हे अगदी सत्य आहे. घडोघडी याचा अनुभव घेतलेला आहे आणि अजूनही त्याचा नित्य प्रत्यय येतोच आहे. त्या स्वार्थाबरोबरच अहंगंड असेल तर काही विचारायलाच नको. महत्वाकांक्षा आणि हाव/लालसा यामधील सीमारेखा अतिशय अस्पष्ट असते. काही लोक स्वतःला जिद्दी, निश्चयी, ध्येयवादी वगैरे समजतात, परंतु खरं म्हणजे इतरांसाठी ते हटवादी, हेकेखोर आणि छळवादी असतात.  अशी माणसे समाजामध्ये, सामान्यांच्या आयुष्यामध्ये  दु:ख निर्माण करतात. कुणी  सत्तेच्या बळावर, कुणी पैशाच्या मस्तीमध्ये तर कुणी प्रसिद्धीच्या हव्यासाने माझ्यासारख्या सर्वसामान्य नागरिकांच्या आयुष्यात दैन्य आणि दु:ख  पेरतात. 

आता हेच बघा ना.. माझे घर फुकट वापरायला मिळते आहे, घरातल्या वस्तू, सुविधा इत्यादींचा मनसोक्त उपभोग घेता येतो आहे हे समजल्यावर, हे फुकटे वापरकर्ते माझे घर सोडायला अजिबात तयार नाहीत. उलट मी त्या मध्ये अडथळा ठरत असले तर ते मला त्रास द्यायला मागेपुढे बघत नाहीत. या माणसांचा दर्जा इतका खालावलेला आहे, की ज्या व्यक्तीचे घरदार ते नित्य लुटत आहेत, तिलाच सार्वजनिक ठिकाणी अपशब्द उच्चारायला  त्यांना काहीच वावगे वाटत नाही. माझ्या मागे प्रत्येक ठिकाणी येऊन वाईटसाईट दंतकथा पसरविणे, मला पाहिजे असलेल्या वस्तू , सेवा मला मिळू न देणे या साठी असले लोक सतत प्रयत्नशील असतात. समाजसेवा, समाजसुधारणा, गरीब-गरजुंना मदत, मुलांच्या सर्जनशीलतेला उत्तेजन देणे इत्यादी गोंडस नावाखाली काही लोक वर्षानुवर्षे माझे घर लुटत आहेत. माझ्या घरच्यांना दहशत घालून त्यांना स्वतःच्या मर्जीनुसार वर्तन करण्यास आणि बोलण्यास जबरदस्ती करीत आहेत. परंतु सर्वात मोठी लोकशाही, हजारो वर्षांची परंपरा असणारी हिंदू संस्कृती अशी  बिरुदे  मिरविणाऱ्या माझ्या भारत देशातील एकाही जागरूक नागरिकाला त्याबद्दल शरम वाटत नाही. 

तुम्ही कल्पना करा, की तुम्ही जिथे राहात आहात, तिथे घडणारे सारे काही सतत जगजाहीर होते आहे. अगदी कपडे बदलण्याकरता देखील तुम्हाला खाजगीपणा नाही. तुमच्या आयुष्यातील अनेक घडलेल्या, न घडलेल्या कथा विकृत स्वरूपात पसरविल्या जातात, येताजाता कुणीही टाईमपास म्हणून काही क्षण त्या चघळू शकतात. तुमचे कपडे, वस्तू,  घर  तुमच्या अपरोक्ष वाट्टेल तसे वापरले  जातात, वाट्टेल तसे बदलले जातात. तुम्ही आज वापरलेले कपडे दोन दिवसांनंतर त्याच स्वरूपात, तसेच  मिळू शकतील, असू शकतील याची खात्री देता येत नाही. तुमची अंतर्वस्त्रे देखील कुणी क्रिएटिव्हिटीच्या नावाखाली, जुन्यातून नवे निर्माण करण्याच्या प्रकल्पामध्ये आल्टर करत असतील, तर अशा परिस्थितीत तुम्ही काय करणार? कसे वागणार आणि बोलणार? रक्षक म्हणवणारे जर भक्षक असतील तर आसरा मिळणार तरी कुठे आणि कसा? तुरुंगातील वाईटातील वाईट गुन्हा केलेल्या कैद्याला देखील यापेक्षा बरी वागणूक मिळत असेल. निदान त्याची/तीची  अब्रू तरी सुरक्षित असेल. झोपेत असताना (अथवा मुद्दाम झोपेची, बेशुद्धीची इंजेक्शन देऊन)  त्याच्या/तीच्या  शरीराशी विकृत चाळे तरी केले जात नसतील. मुख्य म्हणजे त्याला त्याचा/ तीला तीचा  गुन्हा काय आहे? आणि त्याला/तीला  कशाबद्दल अशी हीन वागणूक दिली जाते आहे? हे तरी निदान माहिती असेल. त्याला/तीला  पूर्णपणे अंधारात ठेवून त्याचा, त्याच्या/तीचा, तिच्या शरीराचा (कसल्यातरी विचित्र, विकृत प्रयोगांसाठी) वापर तरी केला जात नसेल.

माझ्या घरात घुसखोरी करणाऱ्या लोकांबद्दल मला फार कुतूहल वाटते. इतका अहंकार आणि बेशरमपणा येतो कसा? दुसऱ्या कुणाचे घर, वस्तु न विचारता (चोरून)  वापरण्याचे संस्कार त्यांच्यावर कुणी केले असावेत?  स्वतःची लायकी काय आहे, हे समजण्याची देखील अक्कल नसणारे, मला जीवनशैलीचे धडे द्यायला कचरत नाहीत. कारण त्यांच्या मागे संख्याबळ आहे. त्यांची संघटना, त्यांचे नेटवर्क आहे. आणि त्यांच्या गुन्ह्यांवर पांघरूण घालणारे त्यांचे पाठीराखे आहेत. एकट्या, एकाकी स्त्रीला कोंडीत पकडून (समाजसेवा आणि सुधारणेच्या नावाखाली) स्वतःचा कार्यभाग साधण्याचा निगरगट्ट निर्लज्जपणा आहे. काही रिकामटेकडे बघे (आणि बघ्या) मी करत असलेल्या प्रत्येक कृतीबद्दल टीकाटिप्पणी करत असतात. मी काय करते? काय बोलते? माझा दिवसातला वेळ कसा वापरते? इत्यादींवर त्यांचे बारीक लक्ष असते. तोच त्यांचा उद्योग असतो. स्वतःला कवडी इतकेही ज्ञान नसताना, लीलया उपदेश करणाऱ्याचे कौतुक करावे तितके थोडे आहे. 

भारत देश प्रगतिशील देश आहे. नव्या नव्या कल्पना, संकल्पना सहजपणे स्वीकारल्या  जातील अशी मानसिकता असलेला समाज इथे आहे. इथे व्यक्ती स्वातंत्र्य आहे. खाजगी आयुष्य स्वत:च्या इच्छेनुरुप जगण्याचा अधिकार येथील नागरिकांना आहे. दुसऱ्या कुणाच्या खाजगी आयुष्यात डोकावणे, जाहीरपणे टीका टिप्पणी करणे हा असभ्यपणा तर आहेच, आणि गुन्हा देखील आहे. कुणावर कसलीही जबरदस्ती करणे हा इथे गुन्हा आहे. कुणाच्याही घरात चोरून, परवानगीविना जाणे हा गुन्हा आहे. असे करणाऱ्यांना चोर समजले जाते आणि त्यांना शिक्षा देण्याची तरतूद कायद्यात आहे. 

हे सर्व असले, तरी खरी परिस्थिती अगदी वेगळी आहे. माझ्यासारख्या बाईला सगळे मिळून लुटतात, वापरून घेतात आणि हे सर्व समाजसेवेच्या आणि समाज सुधारणेच्या नावाखाली खपवले जाते. या कृष्णकृत्यांना "समाज उध्दरण्याकरता करण्यात आलेले प्रयोग" असा सोनेरी, चकाचक मुलामा देण्यात येतो. आणि हे सर्व स्वतःची घरे, बायका, मुले सुरक्षित आहेत अशी खात्री करून घेऊनच. समाजात प्रतिष्ठित म्हणून मिरविणारे, असे दुष्कृत्य करणाऱ्यांना संरक्षण देतात हे सत्य आहे. त्यांच्याविरुद्ध बोलण्याची, तक्रार करण्याची हिम्मत सामान्यांकडे नाही. माझी आणि माझ्या घरच्यांची तरी नाहीच नाही. हा छळ असाच वर्षानुवर्षे सहन करणे हेच आमचे नशीब आहे, कारण आम्हाला संरक्षण देऊ शकेल आणि या गावगुंडांना वठणीवर आणेल असे कुणीही आमच्या माहितीत नाही. 

आता तेच ते परत परत सांगण्याचा, बोलण्याचा मला कंटाळा आला आहे. 'दगडांच्या देशा.. ' असे कुणा कवीने महाराष्ट्राचे वर्णन केले आहे, --  ते अक्षरश: खरे आहे. 

***