गावोगावी ... (९)

 पुनःश:  प्रवासाची तयारी सुरु झाली होती. एकीकडे माझ्या मुलाची सहामाही परीक्षा चालू होती. आणि मी सिंगापूरला जाणार होते. माझे पती राहात असलेले तिथले घर चांगलेच प्रशस्त होते. मुख्य म्हणजे तिथे एक सुसज्ज असे स्वयंपाकघर होते.  काही जुजबी गरजेच्या वस्तू मी पूर्वीच घेऊन ठेवलेल्या होत्या. यावेळी मी दिवाळीच्या फराळाचे तयार पदार्थ नेण्याऐवजी, तिथेच करण्याचे योजले होते. त्या करता आवश्यक वस्तू , भाजण्या इत्यादींची जमवाजमव सुरु झाली होती. 

आता मला परदेश प्रवासाची चांगलीच सवय झाली होती. माझा मुलगा देखील प्रवासाला चांगला सरावला होता. विमानामध्ये टी .व्ही, गेम्स या मध्ये तो चांगला रमत असे.

आम्ही सिंगापूरला पोहोचल्यावर लगेचच माझी दिवाळीची तयारी सुरु झाली. कारण या वेळेस आमच्याकडे (काही दिवसांकरता) माझे आई-बाबा देखील येणार होते. चकल्यांसाठी लाकडी सोऱ्या नेलेला होता, आणि भाजणी पण. सिंगापूर मध्ये भारतीय लोकसंख्या पुष्कळ असल्याने, इथे सर्व भारतीय पदार्थ मिळतातच. मुस्तफा नावाचे मोठे शॉपिंग सेंटर आहे. ते २४ तास चालू असते. (सध्या कोविड मुळे बहुदा रात्री बंद असते ). तिथे वाणीसामान, भाजी इत्यादी पासून सर्वकाही मिळते.  किंमती देखील ठीक असतात आणि दर्जा चांगला असतो. मग फराळ तयार करण्याकरता लागणाऱ्या इतर साहित्याची खरेदी केली. आई बाबा सात-आठ दिवसच राहणार होते. मी त्यांच्याबरोबर परत एकदा सिंगापूर दर्शन घेतले. ते  पुढच्या प्रवासाला निघाले. आता परत आम्ही तिघेजण घरी होतो. 

एकदिवस माझे पती म्हणाले,  त्यांना सिंगापूर मध्ये काही वर्षे राहावे लागणार आहे. सलग काही वर्षे इथे राहणार असल्याने मुलाच्या शालेय शिक्षणात खंड पडला नसता.  त्यामुळे आम्ही तिघे तिथे राहू शकतो, निदान काही काळासाठी तरी. 

मी खरोखरीच विचारात पडले. मला पुण्यापासून इतक्या लांब राहण्याची कल्पना सहन होत नव्हती. पण माझ्या मुलाच्या दृष्टीने ते फायद्याचे होते. इतकी वर्षे आम्ही दोघेचजण घरी असायचो. पण ही  स्थिती वाढत्या वयाच्या मुलासाठी नक्कीच चांगली नव्हती. आणि कदाचित दोन एक वर्षात आम्ही पुण्याला परत जाऊ शकणार होतो. मुलाच्या शाळेचा प्रश्न होता. सिंगापूर मधील शैक्षणिक वर्ष जानेवारी ते नोव्हेंबर असते, आणि भारतात जून ते एप्रिल. म्हणजे त्याचे एक शैक्षणिक वर्ष वाया जाण्याची शक्यता होती. मग आम्ही ठरवले, शाळेची नीट सोय होत असेल तर आम्ही दोघे सिंगापूरमध्ये येऊ. 

पुण्याला परतल्यावर मी थोडी फार घराची आवराआवर सुरु केली होती. पण अजून शाळेच्या प्रवेशाचे नक्की झाले नव्हते, त्यामुळे आमच्या सगळ्या योजना अधांतरीच होत्या. 

अखेर भवती न भवती होऊन आमचे सिंगापूरला जाणे निश्चित झाले. जेमतेम आठ ते दहा दिवसच हातात होते. तेव्हढ्या वेळात मला माझे घर आवरून, प्रवासाची तयारी करायची होती. आता माझे घर किमान दोन वर्षे तरी बंद असणार होते. त्या दृष्टीने सर्व व्यवस्था करायची होती. अर्थात सिंगापूर म्हणजे काही जगाचे दुसरे टोक नव्हते. फक्त साडेचार तासांचा प्रवास. त्या वेळेस पुणे-सिंगापूर विमानसेवा सुरु करण्यात आली होती. अर्थात काही काळाने ती बंद झाली. 

माझ्या पतीने तिथल्या मध्यवर्ती विभागामध्ये एक चांगले प्रशस्त घर घेतले होते. माझ्या मुलाला शाळेत प्रवेश देखील मिळाला होता. आम्ही एप्रिल महिन्यात सिंगापूर मध्ये आलो होतो. इथल्या शाळांना जून महिन्यात सुट्टी असते. त्याला मे महिन्यात काही दिवस शाळेत जायला लागले आणि सुट्टी सुरु झाली. 

परका देश, नवीन घर .. पण हळू हळू मी इथे रुळत गेले. आता जवळ जवळ १५-१६ वर्षे मी इथे आहे. आणि सिंगापूर मला पुण्याइतकेच प्रिय आहे. माझे दुसरे घरच म्हणा ना. 

इथले आयुष्य खूपच शांततापूर्ण आणि आरामदायी आहे (असे मला वाटते). पुण्यातल्या गजबजाटातून इथे आल्यावर मला काही दिवस चुकल्या चुकल्या सारखे वाटत असे. इतकी शांतता..? पुण्याला आमच्या घराच्या आसपास पहाटे चार पासूनच रहदारी, येणाऱ्या जाणाऱ्यांचा वावर  सुरु होतो.  रात्री ११-१२ पर्यंत सर्व परिसर गजबजलेला असतो. त्यांनतर देखील वाहनांचे आवाज, कुत्र्याचे भुंकणे इत्यादी चालूच असते. पूर्वी तिथे कुणीतरी (बहुदा सुरक्षा कर्मचारी असेल) रात्री घुंगरू लावलेली काठी आपटत असे... थोड्या थोड्या वेळाच्या अंतराने. रात्रीच्या वेळेस तो आवाज देखील नकोसा वाटत असे. आमच्या घरासमोर बांधकाम चालू होते. त्याचा आवाज सतत चालू असे, धूळ खूप येत असे.  पाणी आणि वीज आलटून पालटून येत जात असत. एकंदरीत तिथे शांतता, स्वस्थता मिळणे अशक्यच होते. 

पुण्यात असताना लहानसहान कामाकरता देखील प्रचंड यातायात करावी लागत असे, जसे घरातली ट्यूबलाईट बदलणे, पंख्याचा रेग्युलेटर बदलणे, पाण्याचा फिल्टर दुरुस्त करणे, पडदे लावणे. आणि माझ्या घरातील वस्तू चक्राकार पद्धतीने नादुरुस्त होत असत. त्यामुळे मी सतत काही ना काही दुरुस्त करून घेण्याच्या व्यापात असे. आम्ही नुक्तेच नवीन घर घेतले होते. ते ताब्यात घेण्याचे (पझेशन घेण्याचे) सारे सोपस्कार,  मग जुन्या घरातून नव्या घरात सर्व सामान आणणे , लावणे, टेलिफोन, रेशन कार्ड, गॅस सिलेंडरचे कार्ड  इत्यादींवरील घराचा पत्ता बदलणे,  जरूरीपुरते थोडेफार फर्निचर करून घेणे .. हे सर्व करायला माझ्याव्यतिरिक्त दुसरे कुणीच नव्हते. त्याच  काळातच माझ्या प्रकृतीच्या काही तक्रारी सुरु झाल्या होत्या (त्या आजतागायत आहेतच). त्या  वेळेस आजच्या सारखे  ऑन  लाईन पेमेंट, इंटरनेट बॅंकिंग वगैरे काही नव्हते... म्हणजे नुक्ते नुक्ते सुरु झाले होते, पण माझ्या घरी अजून आलेले नव्हते.  काही बॅंकांचे तर तो पर्यंत अजून एटीएम देखील नव्हते. लाईट बिल, टेलिफोन बिल, शाळेचे शैक्षणिक शुल्क, आणखी कसली कसली देणी देण्यासाठी मला स्वतःच  जावे लागे. रांगेत उभे राहून राहून किती वेळ वाया जात होता, देवास ठाऊक. माझे पती परदेशात असल्याने  भारतातील आर्थिक व्यवहार मी करत असे, अर्थात त्यांच्या सल्ल्यानुसार. 

सिंगापूर मध्ये आल्यावर ते सर्व बंद झाले. आता माझ्याकडे  फक्तं आणि फक्तं घराची जबाबदारी होती. त्यामुळे दिवसातला बराच मोठा काळ मला मोकळा मिळू लागला होता. हा अनुभव माझ्यासाठी अगदी नवाच होता. 

 

इथे खूप निवांतपणा आहे. इथली सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था चांगली आहे. बसेस, ट्रेन्स वेळेवर येतात, त्यांचे थांबे देखील सोयीस्कर ठिकाणी आहेत. इतक्या उत्तम दर्जाची सुविधा, अगदी माफक दारात उपलब्ध आहे. इथे जवळ जवळ प्रत्येक रहिवासी क्षेत्रामध्ये एक तरी ग्रंथालय आहे. अनेक उत्तम पुस्ताकांचा संग्रह तिथे आहे.  तिथेच वाचनाची सुविधा आहे. लहान मुलांच्या पुस्तकांचा स्वतंत्र विभाग असतो. इथे मी बराच वेळ घालवीत असे. नवीन घरासाठी काही खरेदी करायची असे. त्यामुळेही वेळ चांगला जात असे. पण शांत आणि स्वस्थ राहणे माझ्या प्रकृतीला मानवत नाही. मग काही काळाने वेगवेगळ्या पाककृती शोधून, वाचून, ऐकून, माझे स्वयंपाक घरातले प्रयोग सुरु झाले. माझा मुलगा आणि त्याचा बाबा तक्रार न करता, निमूटपणे ते सहन करीत असत ... बिच्चारे ! मग लक्षात आले मी केलेले पदार्थ अगदीच वाईट होत नाहीयेत, चांगले जमतायत .. चव वगैरे ठीक असते. 

इथले 'फूड कल्चर' सवयीचे होण्यासाठी काही काळ जावा लागला होता. इथे शाकाहारी पदार्थ मोजकेच मिळतात, आणि ते देखील जास्त करून दक्षिण भारतीय. तसेच घरी काही वेगळे हवे आहे, सणावाराला विशेष पदार्थ हवा आहे, तर पुण्यासारखी सोय नव्हती, --की पटकन कोपऱ्यावर जाऊन काही घेऊन आले. इथे 'स्वतः मेल्याशिवाय स्वर्ग दिसत नाही' अशी स्थिती. त्यामुळे कधी नव्हे तो माझा बराच वेळ स्वयंपाकघरात जाऊ लागला. मुलगा आणि त्याचा बाबा  रोज जेवणाचा डबा घेऊन जात. त्यामुळे सकाळी पाच वाजल्यापासून माझे काम सुरु होई. 

इथले घर देखील बरेच मोठे होते. आणि त्या वेळी माझ्यात स्वच्छतेचा किडा जरा जास्तच होता. इथे मोलकरीण मिळणे तितकेसे सोपे नाही, त्या साठी इथे नियम आणि कायदे आहेत. एका मेड एजन्सीला विचारले तर कळले त्यांच्याकडे २४ तास घरी राहतील अशाच मेडस आहेत. एके ठिकाणी सांगितले,  कि कमीतकमी चार तासाचे काम असले पाहिजे. काम जर कमी असेल, तरी पैसे चार तासांचे द्यावे लागतील. त्यातही त्यांच्या अटी असत.  

शेवटी कंटाळून मीच सारे काम करायचे ठरवले. नकोच ती कटकट. त्यामुळे साफसफाईमध्ये माझा पुष्कळ वेळ जाई.  कधी कारणपरत्वे मी मेड बोलावते. काही खरोखरीच चांगल्या आणि प्रामाणिकपणे  काम करणाऱ्या देखील असतात.

जून महिना होता. मुलाच्या शाळेला सुट्टी होती, आणि मला कुठल्याही प्रवासाची तयारी करायची नव्हती. मुलगा घरी कंटाळून जात असे. इथे त्याच्या वयाची मुलेही नव्हती. पुण्यात असताना तो जी कार्टून्स बघत असे, ती  इथल्या चॅनलवर दिसत नसत. मग तो सारखा म्हणे, आपण पुण्याला परत जाऊ या. त्याला कुठेतरी गुंतवणे जरुरीचे होते.  म्हणून मग प्राणी संग्रहालय, बर्ड पार्क, सायन्स सेंटर,  ऑर्किड गार्डन   इत्यादी स्थळांचे परत एकदा दर्शन घेतले. इथल्या    ग्रंथालयामध्ये  मी जात असे. माझ्याप्रमाणेच, माझा मुलगा देखील त्या पुस्तकांच्या जगात रमत असे. 

जुलै महिन्यात  शाळा सुरु झाली. इथल्या काही समवयस्क मुलांबरोबर त्याची ओळख झाली होती. आता तो थोडा स्थिरावला, पुण्याला जाण्याचा धोशा बंद झाला. त्याची शाळा, अभ्यास, खेळ इत्यादी नियमित दिनक्रम सुरु  झाला आणि तो सिंगापूर मध्ये चांगला रुळला. बघता बघता त्याने सिंगापूरची इंग्लिश (सिंग्लिश)  आत्मसात केली. सिंगापूरचे राष्ट्रगीत  त्याला तोंडपाठ झाले होते. इथल्या लोकांबरोबर सिंग्लिश मध्ये संवाद कसा साधायचा, या बद्दलचे मौलिक ज्ञान मला वेळोवेळी त्याच्याकडूनच मिळत असे. चॉपस्टिक्स चा वापर करायला तो शिकला होता. एकंदरीत  सिंगापूरमध्ये राहणे त्याला आता चांगलेच मानवले होते. 

(क्रमश:) 

***